Mag een werkgever verlangen dat bij een werknemer speekseltests worden afgenomen ter opsporing van mogelijk drugsgebruik in privétijd? En mag een werknemer ontslagen worden indien vervolgens sporen van drugs bij deze test worden aangetroffen? Deze vragen speelde recentelijk in een zaak bij de Rechtbank Oost-Brabant.
Casus
De zaak speelt zich af bij een bedrijf dat grote en zware staalconstructies produceert. Naar aanleiding van diverse bedrijfsongevallen in het verleden heeft zij recentelijk een alcohol-, drugs,- en medicijnenbeleid voor haar werknemers ingevoerd. In 2020 ontvangt een van haar werknemers een schriftelijke waarschuwing wanneer deze positief test op drugsgebruik. Wanneer vervolgens nog geen jaar later op basis van meerdere speekseltests tot drie keer toe THC (de belangrijkste stof in cannabis) in het speeksel van dezelfde werknemer wordt aangetroffen, besluit het bedrijf de werknemer op staande voet te ontslaan.
Gevolgen beleid voor invulling privé-tijd
De werknemer vecht zijn ontslag aan bij de kantonrechter. Deze oordeelt dat het door de werkgever ingevoerde alcohol-, drugs,- en medicijnenbeleid gerechtvaardigd is, ook als dit feitelijk betekent dat de werknemers van het bedrijf niet meer (volledig) vrij zijn in het gebruik van alcohol en drugs in hun privétijd. Hoewel dit beleid een inbreuk maakt op de persoonlijke levenssfeer van de werknemers (en daarmee op artikel 10 van de Grondwet en artikel 8 van het EVRM), acht de kantonrechter deze inbreuk gelet op het veiligheidsbelang van de werkgever gerechtvaardigd.
Afnemen speekseltest niet in strijd met de AVG
Ook het laten afnemen van speekseltests wordt toelaatbaar geacht. Volgens de kantonrechter levert dit geen strijd op met de AVG, nu het testen op alcohol-, drugs- en medicijngebruik noodzakelijk is voor de uitvoering van de arbeidsovereenkomst (wat op grond van artikel 6 lid 1 sub b AVG een rechtsgrond is om persoonsgegevens te mogen verwerken). Hierdoor is geen toestemming van de werknemer vereist om de speekseltest te mogen laten afnemen.
Conclusies op basis van deze uitspraak
Deze uitspraak biedt perspectief voor werkgevers. Toch is voorzichtigheid geboden. Indien je als werkgever regels wilt stellen voor het gebruik van alcohol, drugs of medicijnen in privétijd zul je de noodzaak daarvan goed moeten kunnen motiveren. Ook moet je (heel) voorzichtig zijn met het laten afnemen van tests bij je werknemers. Immers worden hiermee bijzondere persoonsgegevens verwerkt, waaraan door de AVG strenge eisen worden gesteld.
Tips voor werkgever bij een ontslag op staande voet
- Check of de gedraging is verboden in een geldende gedragscode of integriteitsbeleid.
- Beoordeel of er daadwerkelijk een dringende reden voor het ontslag
- Geef het ontslag op staande voet onverwijld.
- Zorg ervoor dat je het ontslag onverwijld mededeelt aan de werknemer.
- Pas hoor en wederhoor toe.
Bekijk hier ons blog over tips voor ontslag op staande voet.
Contact met Hendrikx Advocaten?
Heb je vragen over een ontslag op staande voet of over andere personeelszaken? Neem gerust contact op met Hendrikx Advocaten voor een vrijblijvend gesprek met onze arbeidsrechtspecialisten Siep van der Galiën, Karin van Zijtveld, Bernice Nonnekes, Sebastiaan van den Brink of Dewy Kluft via 0297 – 25 00 18 of info@hendrikxadvocaten.nl . Wij begeleiden u hierbij graag!